รพ.สามง่าม จ.พิจิตร นำแนวคิด “โอพีดี ซีโร่” ดูแลผู้ป่วยความดันโลหิตสูงและเบาหวานเชิงรุก ผู้ป่วยสุขภาพดี รักษาใกล้บ้าน ลดจำนวนผู้ป่วยนอกลงได้ 50 เปอร์เซ็นต์ เจ้าหน้าที่สุขใจ

                วันนี้ (1พฤศจิกายน 2556) นายแพทย์ณรงค์ สหเมธาพัฒน์ ปลัดกระทรวงสาธารณสุข พร้อมด้วย คณะผู้บริหาร  ตรวจเยี่ยมโรงพยาบาลสามง่าม และโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบลหนองโสน อ.สามง่าม  จ.พิจิตร รับฟังการนำเสนอ การพัฒนาระบบสุขภาพระดับอำเภอ (District Health System) อ.สามง่าม และการดำเนินการนโยบายลดความแออัดในการรับบริการที่แผนกผู้ป่วยนอก ตามแนวคิด โอพีดี ซีโร่  OPD Zero หลังจากนั้นเดินทางไปวัดโนนทอง อ.วชิรบารมี  เยี่ยมชมกิจกรรมและแลกเปลี่ยนเรียนรู้ของเครือข่ายผู้สูงอายุจังหวัดพิจิตร

                    นายแพทย์ณรงค์ กล่าวว่า กระทรวงสาธารณสุข ได้นำนโยบายเครือข่ายสุขภาพอำเภอ (District Health System) เป็นกลยุทธ์สำคัญในการขับเคลื่อนการพัฒนาระบบบริการในระดับพื้นฐานหรือปฐมภูมิให้เกิดคุณภาพ เชื่อมโยงกับบริการในระดับสูงขึ้นคือระดับทุติยภูมิ ตติยภูมิได้อย่างมีประสิทธิภาพ  โดยกำหนดองค์ประกอบสำคัญ 5 ประการคือ 1.มีการบริหารจัดการร่วมระหว่างผู้อำนวยการโรงพยาบาลชุมชน (รพช.) กับสาธารณสุขอำเภอ(สสอ.) อย่างเป็นเอกภาพ เชื่อมโยงด้วยทีมสุขภาพกับประชาชนในชุมชน 2.มีการให้คุณค่าการทำงานของเจ้าหน้าที่และการยอมรับการชื่นชมจากผู้อื่น 3.มีการใช้ทรัพยากรร่วมกันเช่น บุคลากร งบประมาณ เทคโนโลยี หรือเครื่องมือต่างๆและพัฒนาศักยภาพบุคลากรภายในเครือข่าย 4.มีการจัดบริการสุขภาพที่จำเป็น ตามความต้องการที่แตกต่างกันของแต่ละชุมชน และ 5.ประชาชนในท้องถิ่นมีส่วนร่วมดูแลสุขภาพตนเอง ไม่ให้เจ็บป่วย

            จังหวัดพิจิตรมี 12 อำเภอ มีเป้าหมายดำเนินการพัฒนาสุขภาพระดับอำเภอครบทุกอำเภอ ได้ตั้งคณะกรรมการพัฒนาเครือข่ายสุขภาพระดับอำเภอทุกอำเภอ กรรมการมาจาก รพช. สสอ. รพ.สต. องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นหรืออปท. และภาคประชาชน มีการพัฒนาคุณภาพโรงพยาบาลและ รพ.สต.ตามเกณฑ์คุณภาพ มีระบบการเชื่อมโยงข้อมูลระดับอำเภอ จัดระบบการปรึกษาระหว่างแพทย์ รพช. กับหมอครอบครัว  มีแผนงานส่งเสริมสุขภาพ การบริหารจัดการ การใช้ทรัพยากรร่วมกัน การพัฒนาศักยภาพบุคลากร การมีส่วนร่วมกับชุมชน กองทุนสุขภาพตําบล โดยทุกอำเภอกําหนดประเด็นสุขภาพร่วม 1 ประเด็น เพื่อแก้ปัญหาสุขภาพระดับอำเภอ (One District One Project) โดยปี 2556  ตั้งเป้าหมายพื้นที่ต้นแบบ 4 แห่ง ได้แก่ อำเภอสามง่าม ประเด็นหลักคือการดูแลผู้ป่วยความดันโลหิตสูงและเบาหวานเชิงรุก ภายใต้ชื่อ “โอพีดี ซีโร่” อำเภอตะพานหิน ประเด็นหลักในการขับเคลื่อนคือ “เกษตรปลอดสาร อาหารปลอดภัย” อำเภอบางมูลนากประเด็นหลักคือ “อำเภอคุณธรรม” และอำเภอวชิรบารมี ประเด็นหลักคือการดูแลผู้สูงอายุ

                สำหรับเครือข่ายบริการสุขภาพอำเภอสามง่าม ได้กำหนดแนวคิดการพัฒนาระบบสุขภาพอำเภอสามง่าม โดยเริ่มจากแนวคิดโอพีดี ซีโร่  โดยการปรับระบบบริการสุขภาพของโรงพยาบาลแม่ข่าย เพื่อให้ผู้ป่วยมารับบริการเท่าที่จำเป็น (No Walk in) เพื่อให้เกิดระบบบริการสุขภาพที่ใกล้บ้าน ใกล้ใจ และมีคุณภาพมาตรฐาน เริ่มตั้งแต่พ.ศ.2553 เป็นต้นมา โดยกำหนดยุทธศาสตร์ดำเนินงาน 3 ยุทธศาสตร์ คือ 1. ปรับระบบบริการของโรงพยาบาล โดยการจัดบริการร่วมกับ รพ.สต.ให้ผู้ป่วยได้รับบริการที่มีมาตรฐาน เริ่มจากการส่งต่อผู้ป่วยโรคเรื้อรังไปรับบริการที่โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพประจำตำบล  2. พัฒนาศักยภาพ รพ.สต. ทั้งด้านโครงสร้าง ด้านบริการ และด้านบุคลากร และ3.พัฒนาระบบสนับสนุน รพ.สต. เช่น ระบบการให้คำปรึกษา ระบบบริหารเวชภัณฑ์ 

              ในปี 2556 ได้จัดคลินิกบริการด้านคลินิกโรคเรื้อรัง และบริการคลินิกทันตกรรมครอบคลุมทั้งอำเภอ จัดคลินิกบริการโรคเรื้อรังสัปดาห์ละ 2 วัน ภาคเช้าให้การรักษาพยาบาลผู้ป่วยในคลินิก ส่วนภาคบ่ายเป็นบริการเชิงรุกในการส่งเสริมสุขภาพและการฟื้นฟูสภาพผู้ป่วย โดยทีมสหวิชาชีพ มีพยาบาลวิชาชีพเป็นผู้จัดการ เพื่อดูแลระบบบริการในภาพรวม และประสานงานเชื่อมระหว่างโรงพยาบาลและ รพ.สต. ส่งเสริมให้ชุมชนมีส่วนร่วมในการดูแลสุขภาพตนเอง และมีการคืนข้อมูลด้านสุขภาพให้ชุมชนรู้สถานการณ์ความเจ็บป่วยของคนในชุมชน โดยใช้กระบวนการแผนที่ทางเดินยุทธศาสตร์ (SRM) ในการขับเคลื่อนสร้างการมีส่วนร่วมของชุมชนกับเจ้าหน้าที่

                 จากประเมินผลการดำเนินงานในปี 2556 พบว่าประชาชนได้รับความสะดวก ใกล้บ้าน สัดส่วนการรับบริการผู้ป่วยระหว่างรพ.สต. กับโรงพยาบาลสามง่ามที่เป็นแม่ข่าย เท่ากับ 82 :18  จำนวนผู้ป่วยที่ใช้บริการที่แผนกผู้ป่วยนอกของโรงพยาบาลสามง่ามลดลง 50 เปอร์เซ็นต์  จากวันละ 250 รายเหลือวันละ 125 ราย ประชาชนประหยัดค่าใช้จ่ายเดินทางไปโรงพยาบาลสามง่าม คือประหยัดค่าจ้างเหมารถไปโรงพยาบาลได้ถึง 500 บาท/คน/ครั้ง มีการส่งต่อผู้ป่วยโรคเรื้อรังคือเบาหวานและโรคความดันโลหิตสูงไปรับบริการที่ รพ.สต.ร้อยละ 95  ส่งผลดีต่อการรักษา ผู้ป่วยเบาหวานสามารถควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดได้ดีเพิ่มขึ้น จากร้อยละ 48 เป็นร้อยละ 69 ผู้ป่วยโรคความดันโลหิตสูงสามารถควบคุมระดับความดันโลหิตได้ดี เพิ่มขึ้นจากร้อยละ 61 เป็นร้อยละ 62

             ส่วนด้านบุคลากร พบว่าได้รับการพัฒนาศักยภาพ ทำงานร่วมกันเป็นทีม เกิดเรียนรู้ร่วมกัน เกิดแรงจูงใจ และความพึงพอใจในการทำงานสูงเกือบร้อยละ 80 เห็นคุณค่าในตนเอง ขณะเดียวกันชุมชนเกิดกระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ตื่นตัวในการดูแลสุขภาพของตนเอง มีการรวมกลุ่ม สร้างเครือข่ายชมรมต่างๆ และมีการแต่งตั้งคณะกรรมการสุขภาพอำเภอสามง่าม (กสอ.) พร้อมทั้งได้กำหนดนโยบาย การพัฒนาระบบการแพทย์ฉุกเฉิน (EMS) เป็นประเด็นเร่งด่วนในอำเภอสามง่ามต่อไป ซึ่งจะช่วยให้ประชาชนที่เจ็บป่วยฉุกเฉิน ได้รับการดูแลช่วยเหลือได้อย่างทันท่วงทีและปลอดภัยยิ่งขึ้น

************************ 1 พฤศจิกายน 2556